بسم الله الرحمن الرحيم
دهم نوامبر، روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه، یادآور مسئولیتی بنیادین و کلی است؛ روزی که جهانیان را به تأملی ژرف در جایگاه علم، نقش آن در ساختن آینده‌ای پایدار، و پیوند ناگسستنی‌اش با کرامت انسانی فرا می‌خواند. در جهانی که با بحران‌های درهم‌تنیده‌ای چون تغییرات اقلیمی، نابرابری‌های اجتماعی، کمبود منابع و آشفتگی‌های فناورانه مواجه است، علم تنها زمانی می‌تواند رهایی‌بخش باشد که با اخلاق، خرد و مسئولیت‌پذیری همراه گردد.علم، سرمایه‌ای بی‌بدیل برای بشر امروز است؛ سرمایه‌ای که نه‌تنها ابزار شناخت جهان، بلکه راهی برای بهبود زندگی انسان‌ها، حفظ محیط‌زیست و گسترش عدالت در سطح ملی و جهانی به شمار می‌آید. از همین‌روست که سازمان جهانی یونسکو، با درک عمیق از این رسالت، روز دهم نوامبر به‌عنوان روز جهانی علم را در خدمت صلح و توسعه نام‌گذاری کرده است تا بار دیگر توجه جهانیان را به نقش بنیادین علم در ساختن جهانی بهتر جلب کند.

دانشگاه‌ها به‌عنوان خاستگاه اندیشه، نوآوری و تربیت نسل آینده، نقشی بی‌بدیل در تحقق این آرمان دارند. ما در دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم‌پایه زنجان بر این باوریم که علم، اگر در خدمت انسان و زمین قرار گیرد، می‌تواند میان پیشرفت و پایداری تعادل برقرار سازد؛ می‌تواند پلی باشد میان ملت‌ها، فرهنگ‌ها و نسل‌ها؛ پلی که با عقلانیت، گفت‌وگو و همدلی ساخته شده و به سوی جهانی روشن‌تر، ایمن‌تر و انسانی‌تر راه می‌برد.

در این روز جهانی، بر خود فرض می‌دانیم که بار دیگر پیمان و تعهد اخلاقی خود را با علم، صلح و توسعه تازه کنیم. ما باید بکوشیم تا علم به عنوان میراث مشترک بشریت را از انحصار خارج کرده و آن را به سرمایه‌ای مشترک برای همه اقشار جامعه بدل سازیم. هیچ فرد و هیچ ملتی نباید از ثمرات علم محروم بماند. کاهش شکاف دانایی، ترویج فرهنگ علمی، و تقویت همکاری‌های بین‌رشته‌ای و بین‌المللی، از جمله گام‌هایی است که جامعه ما را به سوی آینده‌ای پایدار و عادلانه رهنمون می‌سازد.

امروز، بیش از هر زمان دیگر، نیازمند تربیت پژوهشگرانی هستیم که نه‌تنها در مرزهای دانش گام برمی‌دارند، بلکه با تعهدی عمیق به ارزش‌های انسانی، علم را در خدمت صلح، عدالت و پایداری به کار می‌گیرند. لازمه این مسیر، ایجاد فصل مشترک میان علوم طبیعی، انسانی، اجتماعی و دانش بومی است؛ چرا که پیچیدگی مسائل امروز، فراتر از محدوده یک رشته خاص است و تنها با هم‌افزایی میان حوزه‌های مختلف علمی می‌توان به راه‌حل‌هایی جامع و پایدار دست یافت.

از سوی دیگر، علم باید با سیاست‌گذاری و مشارکت اجتماعی پیوند بخورد تا بتواند در متن زندگی مردم جاری شود. آموزش، پژوهش و فناوری سه ستون اصلی ساختن آینده‌اند؛ اما این ستون‌ها تنها زمانی استوار خواهند بود که بر پایه اخلاق، عدالت و مسئولیت‌پذیری بنا شوند.در این مسیر، دانشگاه‌ها باید وجدان بیدار جامعه علمی باشند؛ ناظران و راهنمایانی که علم را به مسیر درست هدایت می‌کنند. ما باید به نسل جوان بیاموزیم که علم، نه صرفاً ابزاری برای اشتغال یا رفاه مادی، بلکه راهی برای فهم عمیق‌تر از جهان و انسان است. باید آنان را تشویق کنیم تا فراتر از مرزهای رشته‌ای بیندیشند و در همکاری میان علوم، افق‌های تازه‌ای برای صلح و توسعه بگشایند.

در پایان، ضمن گرامی‌داشت این روز جهانی، از همه استادان، پژوهشگران، دانشجویان، نهادهای علمی و آموزشی، و جامعه مدنی دعوت می‌کنیم تا با همدلی و هم‌افزایی، در مسیر ساختن جهانی بهتر گام بردارند. بیایید علم را نه به‌عنوان ابزار قدرت، بلکه به‌مثابه زبان مشترک انسانیت بنگریم؛ زبانی که می‌تواند ما را از تاریکی جهل و خشونت به روشنای دانایی و همزیستی صلح آمیز رهنمون سازد.

سعداله نصیری قیداری

رئیس دانشگاه

۱۹ آبان ۱۴۰۴